ارزیابی شاخصهای رشد برخی از گیاهان مرتعی نسبت به زمان و برآورد بیوماس

مراتع ایران به دلایل مختلف سالهاست مورد فرسایش قرار دارد. به منظور احیا و پوشش دهی مجدد به این سرزمینهای وسیع که از نقطه نظر اقتصادی و اکولوژیکی حیاتی هستند، لازم است به پروسه رشد و مسائل اکوفیزیولوژیکی گیاهان علوفه ای به منظور شناخت رفتار رشد آنها توجه نمود . اطلاعات مربوط به رفتار رشد گیاه می تواند بطور مستقیم یا غیرمستقیم در شبیه سازی رشد با توجه به زمان کاشت به کار رود و سپس برآورد و تخمین ریاضی این ارتباط امکان استفاده از مدلسازی و شبیه سازی را برای ارزیابی پروسه های رشد و تولید گیاه با صرف هزینه و وقت کمتر نسبت به کارهای آزمایشگاهی و مزرعهای فراهم می سازد. در این تحقیق پارامترهای رشد مثل وزن تر و خشک بخشهای مختلف گیاهان، سطح برگ و ریشه، اندیکس سطح برگ و میزان پوشش خاک نسبت به زمان ارزیابی شده همچنین روابط این پارامترها با یکدیگر استخراج گردید اطلاعات فوق الذکر در شبیه سازی کامپیوتری و رشد گیاه بسیار مورد نیاز می باشد. بدین منظور شش گیاه علوفه ای شناخته شده در ایران به شرح زیر انتخاب شدند: -1 یونجه -2 اسپرس -3 فستوکای بلند -4 چاودار کوهی -5 اگروپیرون -6 شبدر سفید . گیاهان در بیست و یکم آوریل سال 1991 در مزرعه تحقیقات کشاورزی استان اصفهان کاشته شدند . طرح آزمایشی اسپلیت پلات با دو تیمار (آبیاری اپتیمم در برابر آبیاری تحت استرس) و سه تکرار بود. پلاتهای با آبیاری اپتیمم به صورت هفتگی آبیاری می شدند و میزان آب در هر بار تقریبا" 39ˆ21 سانتیمتر بود، در حالیکه کرتهای تحت استرس همین مقدار آب را به صورت دو هفته یکبار دریافت می نمودند. به منظور حذف اثر آبیاری بر جوانه زدن، پلاتها بطور یکنواخت تا استقرار گیاهان آبیاری شد. برداشت نمونه و اندازه گیری پارامترهای مختلف به صورت هفتگی از 27 آوریل تا 31 اگوست سال 1991 انجام شد. میزان پوشش خاک در مزرعه و سایر پارامترها مثل سطح برگ و سطح ریشه گیاهان با کمک دستگاه سنجش سطح در آزمایشگاه تعیین شد . بحث و نتایج این تحقیق در دو زمینه مطرح می شود، اول روابط ریاضی بین پارامترهای مختلف و دوم مقایسه و بحث این روابط . مهمترین تاثیر کمبود آب کاهش میزان پوش خاک و وزن خشک کل می باشد. برای مثال واکنش لگومها متفاوت از خانواده پوآسه (poaceae) بود. در لگومها کاهش تعداد دفعات آبیاری روی وزن خشک ریشه و سطح آن اثر نمی گذارد در حالیکه در گیاهان علفی تیره پوآسه، کمبود آب این پارامتر را کاهش می دهد. از آنجائی که در گیاهان علوفه ای تولید وزن خشک بخش هوایی بسیار اهمیت دارد. کاهش آب نمی تواند هیچ اثر مثبتی از این نظر داشته باشد. کاهش آب مقدار پوشش خاک را محدود می کند، لذا در اقدامات احیای مراتع نمی توان تنش آب را به عنوان یک شوک اعمال نمود، زیرا با خطر فرسایش خاک روبرو خواهیم بود. نتایج نشان می دهد که چاودار کوهی بالاترین میزان تولید را دارد و این علوفه خوش خوراک تحت شرائط آبیاری اپتیمم بسیار زودرس می باشد. با کاهش میزان آب در دسترس یونجه بهترین تولید را داشته از سوئی میزان پوشش خاک آن به شدت کاهش می یابد.